Shanikê kilmî  bi Kirmanckî

 Kurmanckî


Kurm. | Kirm. | Tr | D |
SANÎKA ARZUXANE Û QEMERÎ

Arêkerdox: Munzur Çem


Beno nêbeno, waxtê de welatêde di mordemekî benê. Terefê Heqî ra cênîyê hurdemîne êyni waxt de eve domonû benê nêwêshî. Naye ser o wertê xo de qesêy kenê, soz danê zuvinî ke, eke xo ra domonê juyî lazek, ê êyê bînî kî çeneke bîye, siro ke bî pîlî, yîne zuvinî de bizeweznêne.
Pêyê conî, eke domonî ênê dîna, nîyadanê ke rastî kî, domono zu lazek o, awa bîne kî çeneke wa. Namê çêneke Arzuxane, yê lazêkî kî Qemer nanê pira.
Eke werte ra tayê waxt vêreno ra, domonû ra yê juyî maya xo, yê êyê bînî kî pîyê xo mireno. Na ra mordemeko ko cênîka xo merda, zêde nêvindeno zewejîno, dêmarî ano çê. Qemer ve Arzuxane ra çê dêyî de manenê. Eve o hal serî vêrenê ra, pênîye de waxtê mektevî êno, hurdemêna domonî pîya sonê mektev.
Rozê sodir urzenê ra, nîya danê ke dêmarî cirê ara kerda hazire. Qemer rîyê xo shuno, yêno sifrî ser ke ara xo bikero, Arzuxane kilamû vezena ro ci, eve lawikû cira vana ke:
-Qemer, werdena ke arda to ver a ye mewe, axu te der o. Dêmarî axu kerdo ci ke ma bimirîme.
Qemer na vatene ra dime pêyser vindeno, nêweno.
A roze hên vêsan sonê mektev. Roza bîne ke cile ra urzenê ra, Qemer têpîya rîyê xo shuno, yêno ke bêro ara xo bikaro, Arzuxane oncîya kilamû vezena ro ci, vana:
-Qemer a werdene mewe, lêyîrê pisingû kerdê ci.
Kuwno roze bîne, eve o qêyde Qemer rêyna yêno ke ara xo bikero, Arzuxane têpîya onca qêydu vezena ro ci, nara kî vana ke:
-Qemer a werdene mewe, fînê kutikî te der ê.
Qemer rêyna nêweno, vêsan maneno.
Eve o shekîl xêlê waxt vêreno ra, Qemer ve Arzuxane ra zof zametû vênenê, axirî pênîye de benê pîlî. Waxto ke benê pîlî kî, soz ra gore gereke zuvînde bizewejîyêne. Xo ra zuvinî ra zof kî hes kenê. Çi esto ke dêmarî zewejayîsê dîne nêwazena, tayê mordemonê bînû kena werte ke, sola Arzuxane dîne done. Arzuxane kî nîyadana ke têy çare nêvênena, rozê venga Qemerî dana vana:
-Qemer, bînê na barî ra ancax xalê mi ma xelesnenê ra. Dîne ra qederî kes na mesela besenêkeno ke hal bikero. Ti urze ra, era raye kuye so lewê dîne, cira vaze ke ´Werezaya sima tenge der a, sima ra yardim wazena', ê yênê.
Xalê Arzuxane rasti kî zof çêrî benê.
Qemer na qesî ser o kuwno ra raye tekneno sono lewê xalonê Arzuxane. Eke sono uza, eke çi bîyo, ci rê qesêy keno. Vano:
-Hal mesele nîya ro. Dêmarî kewta werte, nêverdana ez ve Arzuxane ra bizewejîme. Arzuxane yardimê sima wazena, vana `Xalê mi bêrê va na mesele hal bikerê.'
Xalî nêvindenê kuwnê ra raye yênê.
Na ra dêmarî ferq kena ke xalê Arzuxane yênê, Pîra cazuye vênena, aye kena wertê meselî. Tavî fêl û hîlê Pîre kî zofî benê. Pîre nêvindena vosnê dana sarebirnayêne, bena kena mezele û hot lazonê xo cêna dormê mezele de nîsena ro, berbena.
Qemer ve xalonê Arzuxane ra eke dot ra yênê, Pîre vênenê, pers kenê vanê:
-Çîya wo, çi ko, kam merdo ke sima nîya berbenê?
A tenêna zêde hêsîrû kena or (war) dana xo ro, vana ke:
-Arzuxane merda, ez seva daye berben.
Çi esto ke xalê Arzuxane kuwnê sik, vanê:
-Mekerê ma gurzê na mezele ro dîme, mezele xirave keme, mêyîtî vêjîme. Na mezele nêshîya ro mezela îsonî.
Ê hen vanê hama Qemer nêverdano. O, nêwazeno ke mezela Arzuxane bêro xirave kerdene.
Endî naye ser o xalê Arzuxane pêyser cêrenê ra sonê, Qemer kî yêno çê. Çi turî ke yêno, Arzuxane êy vênena, nêvindena kuwna pençere qêydû vezena ro ci, pers kena, vana:
-Kuyê xalê mi, to qêy yê nîyardî?
Qemer ci rê kerdena Pîre qesêy keno. Naye ser o Arzuxane zotû dana lazonê pîre ro, vana:
-Heq ke Heqê min o, sola lazê Pîre têde bimirê, pîre ra az nêmanone.
Na zotû ra dime, terefê Heqî ra rasti kî lazê Pîre têde mirenê.
O werte de, xortêde bîn eseqîno ro Arzuxane. Eke eseqîno ro ci, mayê û pîyê xo rusneno, Arzuxane dano wastene. Hetê çêneke kî qewil kenê, eve na shêkîl qese yêno birnayêne. Pênîye de roza vêyvî yêna, vêyve anê Arzuxane ser. Hama çimê Arzuxane her tim Qemerî de beno. Naye ser o kî Qemerî ra vana ke:
-Qemer nîyade! Vêyve amo mi ser, meste astorî anê, mi kenê aspore. Mi ke linge kerde zenguyê kamecî astorî ra, nîstune ro ci, mîyanê xo shîkîno. E ke eve na shêkîl waxt vêrd ra, ti biheredîye vaze ke:
-Astorê de rindî bîyarê, ero cinê berê. Nê senê astorê nîyanênê sima anê?
Na qesî ser o yê to ra vanê ke:
-Ti astorê xo bîya. Va ero astorê to nîso.
-Aman aman aman, nêbo ke ti astorê xo bîyarê, to ke astorê xo ard, ez nêshkîn mîyanê dêyî bisiknîne, o waxt nîsen ro ci, mi benê. Ez endî to dest ra vêjîn son.
Roza bîne, Arzuxane ke se vato rasti kî hen beno. Eke kamecî astorî anê, a nîsena ro ci, mîyanê yê astorî shîkîno.
Pênîye de Qemer heredîno, vano:
-Astorê de rindî bîyarê, ero cinê berê. Nê senê astorê nîyanênê sima anê?
Ayê bînî daye de vanê ke:
-Qemer ti astorê xo bîya. Va ero astorê to nîsone.
Qemer vatena Arzuxane pênêcêno, xeleshîno ra astorê xo cêno ano. Zeke ano, Arzuxane qarîna, linge kena ve astorî ra, sanena raye sona. Eve na qêyde mêrde kena.
Çêwo ke Arzuxane shîya ci, lewê çemî de beno. Nara tam dustê bonû de wertê çemî de kî kemerê da pone bena; a ve hermetonê bînû ra ge-gane sonê uza nîsenê ro, xo rê qesêy kenê. Rozê têpîya sonê a kemere ser, eke tenê nîsenê ro, Arzuxane nîyadana ke mordemê ha wo dot ra ame verê çemî, kewt çem. Naskena, vana:
-No Qemer o.
Cênîyê ke lewe der ê, yê vanê ke:
-Nê! Qemer nîyo.
A vana:
-Na selela selela Qemerî ya. Ez êy rindek nas ken. Hen vana û nêvindene urzena ra, venga ci dana, vana:
-Bur uza de nîyo Qemer, uza de meyê!
Qemer gos ro ci nênano kuwna çem. Naye ser o Arzuxane nêvindena, a kî nahet ra kuwna uwe. Eve o qêyde nêzdîyê zuvinî benê, hama hama ke endî pêresêne, uwe hurdîne pîya sanena xo ver cêna sona.
Vanê ke, cawo ke uwe yê berdê, uza lewê çemî de, di leyê gêrazî têlewe de royê, bîyê pîlî. Ê hurdî leyî, Qemer ve Arzuxane ra yê.*

*Na sanike mi rê maya mi Fîraze qesêy kerde.

sho cor