Nivisî  Kirmanckî

Kurmanckî

Ziwanê dayike ser ro gumra çî amê/ênê vatene. Kirmancan mîyan de na derheq de xêlê kemasî, çewt zanayenî estê. Bê guman, doman ke huna zereyê maya xo de ro, vengan heshneno. Doman, nê vengan ra vengo ke zafêrî heshneno, shinasneno. Hama na nêna a mana, ke doman zereyê maya xo de kî Ziwanê dayika xo fam keno. Yan kî demê destcikerdena ziwanê dayike musayene zereyê maye de dest keno ci. Nê, nayê qe kes nêvano. Çîyo ke doman heshneno, teyna vengo yan kî rîtîm o, ziwan nîyo. Doman ebi shinasnayena vengê maya xo, bawarîya xo ere dayê ano. Ebi na bawarîye kî, hevzê tersanê xo, nezelalîyanê xo vecîno. La belê naca mesela na wa, ke ziwanê dayike çik o û mordem se shîkîno nê avê bero, na derheq de problemî çik ê? Ma wazenîme nê nivisî de zaf kilm nayê ser ro vinderîme, ke bîr û bawarîyê çewtê ke na derheq de estê, wa werte ra wedarîyê.

Seba ziwanê dayike tenê faktorî lazim ê.

faktor ziwan
koke ziwano ke verde amê musayene, ziwano verên
shîkîyena ziwanî ziwano ke tewr rind/ rindêrî eno hukum kerdene
mentalîta ruhî ziwano ke, qesekerdox kesîtîya xo tede vîneno, ebi dê xo kesêneno

Funksîyon ziwano ke tewr zaf/zafêrî êno xebetnayene
Ziwanê dayike teyna shîkîno, ke hukim bikero, eke nê faktorî pêro pîya bêrê ca.
Ma faktorê ziwanê dayike sosyalîzasyon de çik o?

1. Ziwanê dayike, virashten u stabîlîze kerdena kesîtîya shexshî yê domanî de, rolêde girs gêno. O xizmetê avêshîyena bingeshexsîyet /bazshexsîyetê domanî keno
2. Ebi ziwanê dayike, namekerden û qesekerdena çîyan, yê ke der û dor dê ênê dîyene, ênê musayene.

3. Ebi ziwanê dayike doman famkerden, musayen(kavramak), reynadayen û funksîyonê dinya, ya ke hemverê dê de vindena, museno. Ebi dê doman shîkîno tecruban bigêro û bidêro.

4. Ziwanê dayike zanayena cematî avê beno(tashiyor) Ebi dê doman xeznazanayena cematê verênî museno.

5. Ebi ziwanê dayike doman "organîze" hereket û qesekerdena cematî gêno û ebi dê qesekerdena xo de beno kompetent.

Faktoranê 2 yînê ra hetanî 5 îne binê "sembolizekerdene" de ênê famkerdene. Ebi ziwanê dayike doman karê "sembolîze kerdene" ya xo avê beno.
6. Ziwanê dayike, hacêtê komunîkasyonê zereyê kêyî û grup o. Ebi dê dîrok virashtene, cadegureten, vurnayena eleqanê sosyalanêke kê û grupê de estê, benê. Edet û toran musayen û musnayene. Ebi kilmîyê virashten û newekerdena kesîtîya kulturî.

7. Ziwanê dayike domanî welat ra girê dano.
Eke nê shertî pêro pîya bêrê têlewe mordem shîkîno ziwanê dayike ra qese bikero. Ebi vatenêde bîne; nê shertî ke amê ca, mordem shîkîno vaco; "No ziwanê dayik o".

* No nivisê L. Jandîl 20.04.1996 de Rojnameya Azadîya Welatî de vecîyo.

Naca teyna angorê tendesanê newîyan rashtnivisê dê amo vurnayene.